یکی از ایرادات وارد به دنیای آموزش و یادگیری روند کند تغییرات آن در روش ارائه، ارزشیابی و توسعه بوده و کم و بیش هست. پیشرفت تکنولوژی، و البته فشار ناشی از همه گیری ویروس کوید-19، دنیای کند تغییر آموزش را با سرعتی عجیب به مرحلهای کاملا جدید و زود هنگام وارد کرد. در این میان بسیاری از مراکز آموزشی و مدرسین سعی کردند به همان اندازه که در دنیای آموزش حضوری موفقیت کسب کرده بودند، در دنیای آموزش مجازی نیز حرفی برای گفتن داشته باشند. متاسفانه این سرعت انتقال مجال آموزش و آمادگی به بسیاری از مدرسین نداد و عده زیادی از آنها از دنیای تدریس فاصله گرفتند یا با استرس کار خود را ادامه میدهند. در مقاله حاضر سعی بر آن است که توصیههای کاربردی برای افزایش تاثیر تدریس در فضای مجازی ارائه شود.
برای بسیاری افراد آماده شدن برای برگزاری کلاس آنلاین تنها عبارت است از خرید تجهیزات لازم. اما تکنولوژی تنها ابزار لازم است و هرگز شرط کافی برای یک مدرس تاثیرگذار آنلاین نیست. رمز موفقیت در شیوه تعامل مدرس با دانشپذیران است. آنچه که در زیر آمده خلاصه 8 استراتژی موثر ارائه شده توسط موسسه آموزشی Pearson است:
-
تکنولوژی خود را بشناسید.
دنیای آموزش آنلاین برای همه جدید و تا حدی ترسناک است. دانشپذیران شما قبل از همه از خود شما انتظار دارند که مشکلات آنها را با تکنولوژی برطرف کنید. اگر خود شما هم هنوز با این فضا آشنایی کاملی ندارید، وقت آن رسیده که با الزامات و شیوه رفع مشکل کاربران آشنایی پیدا کنید. اگر شاگردان شما به دانش و تسلط شما به فضای آموزشی ایمان بیاورند، گام بزرگی در جهت تبدیل به یک معلم آنلاین موثر برداشتهاید.
اگر هنوز خودتان هم تسلط کافی ندارید، مرجعی مطمئن را برای راهنمایی شاگردان خود انتخاب کنید. در آموزشگاهها معمولا پشتیبان فنی این کار را برای شما انجام میدهد، اما مدرسین فریلنس باید به فکر باشند که خود این مشکل را حل کنند.
-
خود را برای موقعیتهای غیر مترقبه آماده کنید.
در آموزش آنلاین، بخشی از کار به عهده شما است و بخشی دیگر به عهده تکنولوژی. برای قسمت دوم همیشه برنامه جایگزین داشته باشید. مثلا اگر آزمون شما با سامانهای هوشمند برای ارزشیابی برگزار میشود، خود را آماده سناریو عدم عملکرد این سامانه کنید و سیاست خود را به وضوح به اطلاع شاگردان خود برسانید.
اگر مشکل در حین برگزاری کلاس اتفاق افتاد، آرامش خود را حفظ کنید و راه حلهای گوناگون را برای حل مشکل امتحان کنید. بروز مشکل در مورد تکنولوژی کاملا طبیعی است و هرگز موجب “آبروریزی” نیست.
-
حضور پررنگی در کلاس و بیرون کلاس داشته باشید.
سعی کنید دانشپذیران خود را به شرکت در پنلهای گفتگو دعوت کنید و خود نیز در پنل حضور فعال داشته باشید. آنها را تشویق کنید. به سوالهای آنها سریع پاسخ دهید. به جای پیام متنی، سعی کنید از ویدیو چت یا ویدیو ضبط شده مخصوص این گروه شاگردان استفاده کنید. پروفایل حرفهای و شخصی خود را کامل کنید تا شاگردان شما به شما اعتماد کنند.
-
در دوره، انتظارات خود از شاگردان را به وضوح مشخص کنید.
آموزش آنلاین برای بسیاری هنوز جدید است و ممکن است از شیوه ارزیابی شما اطلاع چندان یا تصویر درستی نداشته باشند. در دورههای حضوری قسمت عمده ارزشیابی با آزمون حضوری تعیین میشود. شیوه ارزیابی و انتظارات خود را از این ارزیابی به وضوح به اطلاع شاگردان برسانید. برای ارائه بازخوردهای خود محدودیت زمانی تعیین کنید. مثلا بگویید در ساعاتی خاص به شما پیام یا ایمیل بزنند و شما نیز تا حداکثر یک ساعت پس از دریافت پیام پاسخ خواهید داد.
-
محیطی راحت و اجتماعی برای شاگردان خود مهیا کنید.
برای اینکه از ترس، استرس و انزوای شاگردان در فضای مجازی کم کنید، مشتاقانه کار خود را انجام دهید و به تک تک افراد رسیدگی کنید. با ارسال یک ویدیو خوش آمدگویی، عکس و اطلاعات لازم در مورد خودتان، کارتان و توقعات از خود تصویری انسانی و قابل لمس ارائه دهید. پیام رسانها، وب کمها، بلاگها و ولاگها را به کار بگیرید تا شاگردان را با کلاس درگیر کنید. در گروهی که برای کلاس تشکیل دادهاید افراد خاص را مخاطب قرار ندهید و همگی را به یک اندازه دخیل کنید.
-
پیگیر باشید.
اگر یکی از شاگردان در کلاس شرکت نمیکند یا کمتر شرکت میکند، شخصا با او ارتباط برقرار کنید و احوال او را جویا شوید. اگر شاگردان در بحثها حضور فعال ندارند صرفا به کسر نمره بسنده نکنید و از علت آن با خبر شوید. با این روش افراد احساس کمبود تعاملات اجتماعی در فضای آنلاین را کمتر احساس خواهند کرد.
-
بین نقش خود به عنوان مدیر گروه و نظاره گر گروه تعادل موثر برقرار کنید.
در آغاز دوره شما به عنوان مدیر گروه جلوه خواهید کرد چون تصمیم گیری و اجرای همه موارد توسط شما انجام میگیرد. به تدریج با تشکیل گروه و واگذاری نقشها به اعضا، خود را به یک نظاره گر فعال (Active observer) تبدیل کنید. با اینکار افراد نقش فعالتری را در اداره امور خواهند داشت و احساس مشارکت بیشتری خواهند داشت (چیزی که در فضای کلاس حضوری آسانتر انجام میشود). آرام آرام خود را از بحثهای اجتماعی گروه نیز خارج کنید اما در بحثهای تخصصی کاملا فعال و پاسخگو باشید.
-
به صورت منظم بازخورد بگیرید.
بازخوردهای شما نباید فقط در قالب تکالیف باشید. با افراد تماس برقرار کنید. پرسشنامه رسمی یا غیر رسمی داشته باشید. از آنها مرتب بپرسید که آیا یاد میگیرند یا خیر. از تجربه آنها از این شیوه یادگیری آگاهی کسب کنید و با کمک خود آنها راه حل ارئه کنید. برای نظارت بر یادگیری، گاهی بدون آگاهی قبلی کویز بگیرید.
شاید از همه مهمتر این باشد که همواره به راه حلهای جدید فکر کنید. تکنولوژی با سرعت فراوان رشد میکند. آگاه از تکنولوژی و شیوههای جدید حل مشکلات باشید.